Τι είναι οι καταιγίδες σκόνης και πως σχηματίζονται;

Οι καταιγίδες άμμου και σκόνης (Sand and dust storms) είναι φαινόμενα της κατώτερης ατμόσφαιρας που προκαλούνται από ισχυρούς ανέμους οι οποίοι απελευθερώνουν σωματίδια άμμου από την επιφάνεια του εδάφους. Ενώ οι καταιγίδες άμμου εκδηλώνονται κοντά στην επιφάνεια της Γης, τα λεπτότερα σωματίδια σκόνης μπορούν να μεταφερθούν σε ύψος χιλιομέτρων στην ατμόσφαιρα και να ταξιδέψουν σε μεγάλες αποστάσεις. Τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται κυρίως σε ημίξηρες και άνυδρες περιοχές με ελάχιστη φυτική κάλυψη.

Οι κύριες πηγές της ερημικής σκόνης εντοπίζονται σε μια ευρεία «ζώνη σκόνης» που εκτείνεται από τη δυτική ακτή της Βόρειας Αφρικής (σαχαριανή σκόνη), διασχίζει τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία έως τη Νότια Ασία, και φτάνει μέχρι και την Κίνα.

Μάθετε περισσότερα για την σκόνη

The diagram displays how dust is formed, from strong winds that bring the particulate matter into the atmosphere

Cyprus Map with Orange Rectangles in each city representing dust particles

ΕΡΗΜΙΚΗ ΣΚΟΝΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η Ανατολική Μεσόγειος χαρακτηρίζεται ως “hotspot” της κλιματικής αλλαγής

Η σκόνη στην Κύπρο μεταφέρεται κυρίως από τις ερήμους της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Ισχυροί άνεμοι στην Τουρκία και τα Βαλκάνια συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην είσοδο αιωρούμενων σωματιδίων (PM) στο νησί μέσω διάβρωσης του εδάφους.

Στην Ανατολική Μεσόγειο, η συχνότητα εμφάνισης ημερών με ερημική σκόνη αυξήθηκε μεταξύ 1958 και 2006 και προβλέπεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο μέσα στον 21ο αιώνα λόγω της κλιματικής αλλαγής.

>690

Καταγεγραμμένοι πρόωροι θάνατοι σημειώνονται κάθε χρόνο στην Κύπρο λόγω κακής ποιότητας αέρα (συγκέντρωσης λεπτών σωματιδίων), σύμφωνα με τον EEA.

173_PM10μg/m3

Στις 27 Μαΐου 2025, στις 08:00 π.μ., η ωριαία συγκέντρωση σκόνης PM10 στην Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου έφτασε σε επικίνδυνα επίπεδα.

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

• Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
• Θνησιμότητα σχετιζόμενη με αναπνευστικά αίτια
• Επιδείνωση άσθματος
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ & ΕΓΚΕΦΑΛΟΑΓΓΕΙΑΚΗ ΥΓΕΙΑ

• Θνησιμότητα
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο
• Εγκεφαλικό επεισόδιο

ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

• Πνευμονία
• Πυρετός της κοιλάδας (Valley fever)
• Μηνιγγίτιδα από μηνιγγιτιδόκοκκο
• Πιθανή μεταφορά παθογόνων μικροοργανισμών μέσω της σκόνης

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ

• Επιπεφυκίτιδα
• Ξηροφθαλμία
• Βλεφαρίτιδα

‍

Μάθετε περισσότερα για τις επιπτώσεις υγείας

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΕΡΗΜΙΚΗ ΣΚΟΝΗ

Επιπτώσεις στην Υγεία

Οι καταιγίδες σκόνης έχουν συσχετιστεί με ποικίλα προβλήματα υγείας, όπως αύξηση τόσο της συνολικής όσο και της αιτιολογικής θνησιμότητας, καθώς και με αναπνευστικά, εγκεφαλοαγγειακά και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Επιπλέον, αν και όχι τόσο συχνά, η έκθεση σε καταιγίδες σκόνης έχει συνδεθεί με φλεγμονές στα μάτια (επιπεφυκίτιδα), έντονο βήχα, επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, πονοκεφάλους, τροχαία ατυχήματα, αυτοκτονίες και λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις αυτές περιλαμβάνουν βακτηριακή μηνιγγίτιδα και ασθένειες που προκαλούνται από παθογόνους μικροοργανισμούς οι οποίοι μεταφέρονται μέσω της ερημικής σκόνης.

ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;

Η έκθεση σε ερημική σκόνη κατά την εγκυμοσύνη ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης και προεκλαμψίας. Πολλές μελέτες δείχνουν σταθερές συσχετίσεις ανάμεσα σε επεισόδια σκόνης και κινδύνους για τη νεογνική υγεία. Τα παιδιά που εκτίθενται σε σκόνη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καθυστέρηση στην νευροανάπτυξη και λειτουργικές αναπηρίες. Η έρευνα έχει επίσης συνδέσει την έκθεση σε σκόνη με αυξημένη βρεφική θνησιμότητα.

Παιδιά και έγκυες γυναίκες

Η έκθεση σε ερημική σκόνη κατά την εγκυμοσύνη ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης και προεκλαμψίας. Πολλές μελέτες δείχνουν σταθερές συσχετίσεις ανάμεσα σε επεισόδια σκόνης και κινδύνους για τη νεογνική υγεία.
Τα παιδιά που εκτίθενται σε σκόνη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καθυστέρηση στην νευροανάπτυξη και λειτουργικές αναπηρίες. Η έρευνα έχει επίσης συνδέσει την έκθεση σε σκόνη με αυξημένη βρεφική θνησιμότητα.

Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής και αναπνευστικής θνησιμότητας κατά τη διάρκεια επεισοδίων σκόνης. Αυτή η αυξημένη ευαλωτότητα σχετίζεται πιθανότατα με τα υψηλότερα ποσοστά προϋπαρχουσών καρδιολογικών και πνευμονολογικών παθήσεων, σε σύγκριση με νεότερα άτομα.

Ηλικιωμένα άτομα

Τα σωματίδια σκόνης επηρεάζουν την καρδιοαναπνευστική υγεία μέσω πολλαπλών βιολογικών μηχανισμών. Όταν εισπνέονται, μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή και οξειδωτικό στρες, οδηγώντας σε δημιουργία αθηρωματικής πλάκας, αθηροσκλήρωση και αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης. Επιπλέον, τοξικά στοιχεία που συχνά υπάρχουν στη σκόνη ενδέχεται να συμβάλλουν στην εμφάνιση καρκίνου και καρδιοπαθειών, ακόμη και σε σχετικά χαμηλά επίπεδα έκθεσης.

Άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Πώς να προστατευτείτε κατά τη διάρκεια επεισοδίων σκόνης;

Μάθετε περισσότερα για τα μέτρα προστασίας

ΜΕΙΝΕΤΕ ΣΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Αν η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα ρυπασμένη, αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους και μείνετε μέσα, με πόρτες και παράθυρα κλειστά για να διατηρείτε τον αέρα καθαρό.

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΑΕΡΑ

Σε ευάλωτες ομάδες συστήνεται η χρήση καθαριστή αέρα με φίλτρα HEPA για την απομάκρυνση των σωματιδίων σκόνης από τον εσωτερικό αέρα.

Person wearing shield mask representing wearing a mask icon

ΦΟΡΕΣΤΕ ΜΑΣΚΑ

Η χρήση μάσκας τύπου KN95 συνιστάται σε περίπτωση που πρέπει να βγείτε έξω, ιδιαίτερα για άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.

Bird box with a bird inside, representing staying indoors icon

ΜΕΙΝΕΤΕ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΙ

Ελέγχετε τακτικά την ποιότητα του αέρα και τις επίσημες οδηγίες για να γνωρίζετε πότε να αποφεύγετε εξωτερικές δραστηριότητες.

ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕΡΑ (AQI)

Πώς καταγράφεται η ποιότητα του αέρα;

AQI = 40

Υγιεινή

AQI = 70

Μη υγιεινή

Very dusty atmosphere on peak of mountain

AQI = 120

Πολύ ανθυγιεινή

Ο Δείκτης Ποιότητας Αέρα (AQI) είναι ένα σύστημα αναφοράς της ποιότητας του αέρα σε μια συγκεκριμένη περιοχή.Το ιδανικό εύρος για υγιή αναπνοή είναι AQI κάτω από 50, ενώ η κλίμακα κυμαίνεται από 0 έως 300.

Όσο χαμηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο καθαρότερος και πιο υγιεινός είναι ο αέρας. Όσο υψηλότερος, τόσο μεγαλύτερη είναι η ρύπανση και οι κίνδυνοι για την υγεία.

Για να δείτε τον τρέχοντα δείκτη ποιότητας αέρα (AQI) στην Κύπρο, επισκεφθείτε:‍

Ελέγξτε την ποιότητα του αέρα στην Κύπρο

ΜΕΤΡΙΑΣΗ & ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις της ερημικής σκόνης στην υγεία;

Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ερημικής σκόνης στην υγεία απαιτεί συνδυασμό στρατηγικών που επικεντρώνονται τόσο στην πρόληψη στην πηγή όσο και στη μείωση της έκθεσης.

Οι παρεμβάσεις στην πηγή στοχεύουν στη βελτίωση της βιωσιμότητας με την ενίσχυση της σταθερότητας των αμμοθινών, την προώθηση βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης του τοπίου και τον περιορισμό της διάβρωσης από τον άνεμο μέσω χωροταξικού σχεδιασμού.

Αντίστοιχα, η μείωση των επιπτώσεων περιλαμβάνει τη μείωση της έκθεσης του πληθυσμού μέσα από σχέδια έκτακτης ανάγκης, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, συμμετοχή της κοινότητας, εκπαίδευση του κοινού και ενίσχυση της ετοιμότητας του συστήματος υγείας. Ο συνδυασμός αυτών των στρατηγικών μπορεί να μειώσει σημαντικά τις βλαβερές συνέπειες της σκόνης στην υγεία.

Η ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ

Επεκτείνεται και είναι επικίνδυνη, αλλά έχει και ορισμένα οφέλη

Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου παραμένει πράσινο και ακμάζει εν μέρει χάρη στα θρεπτικά συστατικά που μεταφέρει η αφρικανική σκόνη.

Πλούσια σε σίδηρο και φώσφορο, η σκόνη από τη Σαχάρα τροφοδοτεί τόσο τη χερσαία όσο και τη θαλάσσια χλωρίδα.

Περισσότερο από το 70% του σιδήρου που χρειάζονται τα φυτά του Ατλαντικού παρέχεται από αυτή τη σκόνη. Επίσης, η σαχαριανή σκόνη είναι αναγκαία για το έδαφος του Αμαζονίου, το οποίο είναι φτωχό σε φώσφορο.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η σκόνη γεφυρώνει το κενό μεταξύ των διατροφικών αναγκών του τροπικού δάσους και της φτωχής σε θρεπτικά στοιχεία γης του.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΙΚΗΣ ΣΚΟΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Μήπως η σκόνη επηρεάζει σιωπηλά την υγεία σας στην Κύπρο;

ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΑ ΠΙΟ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Το πρόβλημα της σκόνης που δεν πρέπει να αγνοούμε

Τι είναι οι καταιγίδες σκόνης και πως σχηματίζονται;

Τι είναι τα Αιωρούμενα Σωματίδια (ΑΣ);

ΤΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ ΣΚΟΝΗΣ PM10 & PM2.5 ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΛΑΒΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Η εισπνοή αιωρούμενων σωματιδίων (PM) ενέχει σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, οδηγώντας σε πρόωρο θάνατο και αναπνευστικές λοιμώξεις

Η ΚΥΠΡΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΣΚΟΝΗΣ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ

Τα επεισόδια σκόνης με τις υψηλότερες τιμές PM10 καταγράφονται κυρίως την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο

ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΚΟΝΗΣ

Η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες στην Κύπρο διευκολύνουν την ανύψωση σωματιδίων σκόνης από το έδαφος στον αέρα

ΕΡΗΜΙΚΗ ΣΚΟΝΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η Ανατολική Μεσόγειος χαρακτηρίζεται ως “hotspot” της κλιματικής αλλαγής

>690

173PM10μg/m3

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ & ΕΓΚΕΦΑΛΟΑΓΓΕΙΑΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΕΡΗΜΙΚΗ ΣΚΟΝΗ

Επιπτώσεις στην Υγεία

ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;

Παιδιά και έγκυες γυναίκες

Παιδιά και έγκυες γυναίκες

Ηλικιωμένα άτομα

Ηλικιωμένα άτομα

Άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας

Άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Πώς να προστατευτείτε κατά τη διάρκεια επεισοδίων σκόνης;

ΜΕΙΝΕΤΕ ΣΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΑΕΡΑ

ΦΟΡΕΣΤΕ ΜΑΣΚΑ

ΜΕΙΝΕΤΕ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΙ

ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕΡΑ (AQI)

Πώς καταγράφεται η ποιότητα του αέρα;

AQI = 40

AQI = 70

AQI = 120

Η παγκόσμια διάσταση της ερημικής σκόνης

Οι καταιγίδες σκόνης ενδέχεται να συνδέονται με αύξηση των περιστατικών μηνιγγίτιδας

Η ερημική σκόνη έφτασε μέχρι την Εσθονία

Ο ουρανός της Αθήνας καλύφθηκε από πορτοκαλί νέφος σκόνης

ΜΕΤΡΙΑΣΗ & ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις της ερημικής σκόνης στην υγεία;

Η ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ

Επεκτείνεται και είναι επικίνδυνη, αλλά έχει και ορισμένα οφέλη

ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΩΣ ΦΙΛΤΡΟ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΑΤΟΥΝ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ ΣΚΟΝΗΣ ΣΤΑ ΦΥΛΛΑ ΤΟΥΣ

ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΝΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Νιώθετε ότι σας επηρεάζει η ερημική σκόνη στην Κύπρο;

ΧΑΡΤΗΣ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

ΟΜΑΔΑ & ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Έχετε ερωτήσεις ή θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μας; Στείλτε μας μήνυμα.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΙΚΗΣ ΣΚΟΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Το πρόβλημα της σκόνης
που δεν πρέπει να αγνοούμε

173_PM10μg/m3

ΧΑΡΤΗΣ
ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ